Repletus est Spíritu Sancto, et prophetávit, dicens: Benedíctus Dóminus, Deus Israël, quia visitávit et fecit redemptiónem plebis suae...

Puer nascitur,

novae legis, novi regis

praeco, tuba, signifer.

Vox praeit verbum,

paranymphus sponsi sponsum,

solis ortum lucifer.

Today is the feast of the Nativity of Saint John the Baptist, even in the Pauline Rite. I saw someone fussing about the relative 'greatness' of Saint John and Saint Joseph, the spouse of the Blessed Virgin-- so far as I'm concerned the Martyrology's recollection of the Gospel is sufficiently straightforward: 

Nativitatis sancti Ioannis Baptistae, Praecursoris Domini, qui iam in utero matris, Spiritu Sancto repletae, exsultavit gaudio ad humanae salutis adventum cuiusque ipsa nativitas Dominum Christum prophetavit; et tanta gratia refulsit in eo, ut ipse Dominus de illo diceret neminem maiorem inter natos mulierum Ioanne Baptista.

I have no hesitation at all in my veneration of Saint Joseph, Spouse of the Virgin, but Saint John's sureminent greatness is clearly ratified in almost two millennia of Christian history. (No, I would not have altered the Roman Canon by the inclusion of Saint Joseph in it. No.) The Mass of Saint John is De ventre matris meae in the Missale Romanum (and also at Barroux, I'm fairly certain).

Antra desérti téneris sub annis,
Cívium turmas fúgiens, petísti,
Ne levi saltem maculáre vitam
Flámine posses.

Prǽbuit hirtum tégumen camélus
Artubus sacris, stróphium bidéntes;
Cui latex haustum, sociáta pastum
Mella locústis.

Céteri tantum cecinére Vatum
Corde præságo jubar affutúrum;
Tu quidem mundi scelus auferéntem
Indice prodis.

Non fuit vasti spátium per orbis
Sánctior quisquam génitus Joánne,
Qui nefas sæcli méruit lavántem
Tíngere lymphis.

Glória Patri, genitǽque Proli,
Et tibi, compar utriúsque semper,
Spíritus alme, Deus unus omni
Témpore sæcli.
Amen.

 

 

From last year, the video recording of the Mass at Saint-Eugène.

My understanding is that whatever computer et cetera they use to live-stream has or have collapsed (although they've persuaded someone to lend them the necessary to stream once a week, on Sunday). Were I Croesus I'd have sent a check but, alas, the most I can manage is the occasional fifteen or twenty bucks. At the back of my mind is the nagging suspicion that something else is going on but, eh, spes contra spem.

Lectio 1
Incipit liber Jeremíæ Prophétæ
Jer 1:1-5
1 Verba Jeremíæ fílii Helcíæ, de sacerdótibus, qui fuérunt in Anathoth, in terra Bénjamin.
2 Quod factum est verbum Dómini ad eum in diébus Josíæ fílii Amon regis Juda, in tertiodécimo anno regni ejus.
3 Et factum est in diébus Jóakim fílii Josíæ regis Juda, usque ad consummatiónem undécimi anni Sedecíæ fílii Josíæ regis Juda, usque ad transmigratiónem Jerúsalem, in mense quinto.
4 Et factum est verbum Dómini ad me, dicens:
5 Priúsquam te formárem in útero, novi te: et ántequam exíres de vulva, sanctificávi te, et prophétam in géntibus dedi te.

R. Fuit homo missus a Deo, cui nomen erat Joánnes:
* Hic venit in testimónium, ut testimónium perhibéret de lúmine, et paráret Dómino plebem perféctam.
V. Erat Joánnes in desérto prǽdicans baptísmum pœniténtiæ.
R. Hic venit in testimónium, ut testimónium perhibéret de lúmine, et paráret Dómino plebem perféctam.

Lectio 2
Jer 1:6-10
6 Et dixi, A a a, Dómine Deus: ecce néscio loqui, quia puer ego sum.
7 Et dixit Dóminus ad me: Noli dícere, Puer sum: quóniam ad ómnia, quæ mittam te, ibis: et univérsa, quæcúmque mandávero tibi, loquéris.
8 Ne tímeas a fácie eórum: quia tecum ego sum, ut éruam te, dicit Dóminus.
9 Et misit Dóminus manum suam, et tétigit os meum: et dixit Dóminus ad me: Ecce dedi verba mea in ore tuo:
10 Ecce constítui te hódie super gentes, et super regna, ut evéllas, et déstruas, et dispérdas, et díssipes, et ædífices, et plantes.

R. Elísabeth Zacharíæ magnum virum génuit, Joánnem Baptístam, præcursórem Dómini:
* Qui viam Dómino præparávit in erémo.
V. Fuit homo missus a Deo, cui nomen erat Joánnes.
R. Qui viam Dómino præparávit in erémo.

Lectio 3
Jer 1:17-19
17 Tu ergo accínge lumbos tuos, et surge, et lóquere ad eos ómnia quæ ego præcípio tibi. Ne formídes a fácie eórum: nec enim timére te fáciam vultum eórum.
18 Ego quippe dedi te hódie in civitátem munítam, et in colúmnam férream, et in murum ǽreum, super omnem terram, régibus Juda, princípibus ejus, et sacerdótibus, et pópulo terræ.
19 Et bellábunt advérsum te, et non prævalébunt: quia ego tecum sum, ait Dóminus, ut líberem te.

R. Priúsquam te formárem in útero, novi te: et ántequam exíres de ventre, sanctificávi te,
* Et prophétam in géntibus dedi te.
V. Vir diléctus a Deo, et homínibus honorátus est.
R. Et prophétam in géntibus dedi te.
V. Glória Patri, et Fílio, * et Spirítui Sancto.
R. Et prophétam in géntibus dedi te.

Lectio 4

Sermo sancti Augustíni Epíscopi

Sermo 20 de Sanctis

Post illum sacrosánctum Dómini natális diem, nullíus hóminum nativitátem légimus celebrári, nisi solíus beáti Joánnis Baptístæ. In áliis Sanctis et eléctis Dei nóvimus illum diem coli, quo illos, post consummatiónem labórum et devíctum triumphatúmque mundum, in perpétuas æternitátes præsens hæc vita partúriit. In áliis consummáta últimi diéi mérita celebrántur: in hoc étiam prima dies, et ipsa étiam hóminis inítia consecrántur; pro hac absque dúbio causa, quia per hunc Dóminus advéntum suum, ne súbito hómines insperátum non agnóscerent, vóluit esse testátum. Joánnes autem figúra fuit véteris Testaménti, et in se formam prǽtulit legis; et ídeo Joánnes prænuntiávit Salvatórem, sicut lex grátiam præcucúrrit.

R. Descéndit Angelus Dómini ad Zacharíam dicens: Accipe púerum in senectúte tua:

* Et habébit nomen Joánnes Baptísta.

V. Iste puer magnus coram Dómino: nam et manus ejus cum ipso est.

R. Et habébit nomen Joánnes Baptísta.

Lectio 5

Quod autem nondum natus de secréto matérni úteri prophetávit, et expers lucis jam testis est veritátis; hoc est intellegéndum, quod latens sub velámine et carne lítteræ, et Redemptórem mundo spíritu prædicávit, et nobis Dóminum nostrum de quodam legis útero proclamávit. Ergo quia Judǽi erravérunt a ventre, id est, a lege quæ a Christo grávida erat, erravérunt a ventre, locúti sunt falsa; ídeo hic venit in testimónium, ut testimónium perhibéret de lúmine.

R. Hic est præcúrsor diléctus, et lucérna lucens ante Dóminum:

* Ipse est enim Joánnes, qui viam Dómino præparávit in erémo; sed et Agnum Dei demonstrávit, et illuminávit mentes hóminum.

V. Ipse præíbit ante illum in spíritu et virtúte Elíæ.

R. Ipse est enim Joánnes, qui viam Dómino præparávit in erémo; sed et Agnum Dei demonstrávit, et illuminávit mentes hóminum.

Lectio 6

Quod autem Joánnes in cárcere constitútus ad Christum discípulos suos órdinat; lex ad Evangélium transmíttit. Quæ lex juxta typum Joánnis, quasi ignorántiæ clausa cárcere, in obscúro et in occúlto jacébat, et Judáica cæcitáte sensus intra lítteram tenebátur inclúsus. De hoc beátus Evangelísta prolóquitur: Ille erat lucérna ardens, id est, Spíritus Sancti igne succénsus, ut mundo ignorántiæ nocte possésso lumen salútis osténderet, et quasi inter densíssimas delictórum ténebras splendidíssimus justítiæ solem lucis suæ rádio demonstráret, et de seípso dicens: Ego vox clamántis in desérto.

R. Innuébant patri ejus quem vellet vocári eum: et póstulans pugillárem, scripsit dicens:

* Joánnes est nomen ejus.

V. Apértum est os Zacharíæ, et prophetávit dicens.

R. Joánnes est nomen ejus.

V. Glória Patri, et Fílio, * et Spirítui Sancto.

R. Joánnes est nomen ejus.

Lectio 7

Léctio sancti Evangélii secúndum Lucam

Luc 1:57-69

Elísabeth implétum est tempus pariéndi, et péperit fílium. Et audiérunt vicíni et cognáti ejus quia magnificávit Dóminus misericórdiam suam cum illa, et congratulabántur ei. Et réliqua.

Homilía sancti Ambrósii Epíscopi

Liber 2 Comm. in Lucæ cap. 1, ante finem

Péperit fílium Elísabeth, et congratulabántur vicíni. Habet Sanctórum edítio lætítiam plurimórum, quia commúne est bonum; justítia enim commúnis est virtus. Et ídeo in ortu justi futúræ vitæ insígne præmíttitur, et grátia secutúræ virtútis exsultatióne vicinórum præfiguránte signátur. Pulchre autem tempus, quo fuit in útero Prophéta, descríbitur, ne Maríæ præséntia taceátur; sed tempus silétur infántiæ, eo quia infántiæ impediménta nescívit. Et ídeo in Evangélio nihil super eo légimus, nisi ortum ejus, et oráculum, exsultatiónem in útero, vocem in desérto.

R. Præcúrsor Dómini venit, de quo ipse testátur:

* Nullus major inter natos mulíerum Joánne Baptísta.

V. Hic est enim prophéta, et plus quam prophéta, de quo Salvátor ait.

R. Nullus major inter natos mulíerum Joánne Baptísta.

Lectio 8

Neque enim ullam infántiæ sensit ætátem, qui supra natúram, supra ætátem in útero pósitus matris, a mensúra cœpit ætátis plenitúdinis Christi. Mire sanctus Evangelísta præmitténdum putávit, quod plúrimi infántem patris nómine Zacharíam appellándum putáverint; ut advértas matri non nomen alicújus displicuísse degéneris, sed id Sancto infúsum Spíritu, quod ab Angelo ante Zacharíæ fúerat prænuntiátum. Et quidem ille mutus intimáre vocábulum fílii nequívit uxóri; sed per prophetíam Elísabeth dídicit, quod non didícerat a maríto.

R. Gábriel Angelus appáruit Zacharíæ dicens: Nascétur tibi fílius, nomen ejus Joánnes vocábitur:

* Et multi in nativitáte ejus gaudébunt.

V. Erit enim magnus coram Dómino, vinum et síceram non bibet.

R. Et multi in nativitáte ejus gaudébunt.

V. Glória Patri, et Fílio, * et Spirítui Sancto.

R. Et multi in nativitáte ejus gaudébunt.

Lectio 9

Joánnes est, inquit, nomen ejus; hoc est, non nos ei nomen impónimus, qui jam a Deo nomen accépit. Habet vocábulum suum, quod agnóvimus, non quod elégimus. Habent hoc mérita Sanctórum, ut a Deo nomen accípiant. Sic Jacob Israël dícitur, quia Deum vidit. Sic Dóminus noster Jesus nominátus est, ántequam natus; cui non Angelus, sed Pater nomen impósuit. Vides Angelos quæ audíerint, non quæ usurpáverint, nuntiáre. Nec miréris, si nomen múlier, quod non audívit, asséruit; quando Spíritus ei Sanctus, qui Angelo mandáverat, revelávit.

Te Deum.

O nimis felix, meritíque celsi,
Nésciens labem nívei pudóris,
Prǽpotens Martyr, nemorúmque cultor,
Máxime Vatum.

Serta ter denis álios corónant
Aucta creméntis, duplicáta quosdam,
Trina centéno cumuláta fructu
Te sacer ornant.

Nunc potens nostri méritis opímis
Péctoris duros lápides repélle:
Asperum planans iter, et refléxos
Dírige calles.

Ut pius mundi Sator et Redémptor
Méntibus pulsa livióne puris
Rite dignétur véniens sacrátos
Pónere gressus.

Láudibus cives célebrent supérni
Te, Deus simplex paritérque trine,
Súpplices et nos véniam precámur:
Parce redémptis.
Amen. 

 

Introitus. Is. 49, 1 et 2. De ventre matris meæ vocávit me Dóminus in nómine meo: et pósuit os meum ut gládium acútum: sub teguménto manus suæ protéxit me, et pósuit me quasi sagíttam eléctam. Ps. 91, 2. Bonum est confitéri Dómino: et psállere nómini tuo, Altíssime. V. Glória Patri.

Kyrie, Gloria.

Oratio. Deus, qui præséntem diem honorábilem nobis in beáti Joánnis nativitáte fecísti: da pópulis tuis spirituálium grátiam gaudiórum; et ómnium fidélium mentes dirige in viam salútis ætérnæ. Per Dóminum.

Léctio Isaíæ Prophétæ.
Is. 49, 1-3, 5, 6 et 7.
Audíte, ínsulæ, et atténdite, pópuli, de longe: Dóminus ab útero vocavit me, de ventre matris meæ recordátus est nóminis mei. Et pósuit os meum quasi gládium acútum: in umbra manus suæ protéxit me, et pósuit me sicut sagíttam eléctam: in pháretra sua abscóndit me. Et dixit mihi: Servus meus es tu, Israël, quia in te gloriábor. Et nunc dicit Dóminus, formans me ex útero servum sibi: Ecce, dedi te in lucem géntium, ut sis salus mea usque ad extrémum terræ. Reges vidébunt, et consúrgent príncipes, et adorábunt propter Dominum et sanctum Israël, qui elégit te.

Graduale. Jer. 1, 5 et 9. Priusquam te formárem in útero, novi te: et ántequam exíres de ventre, santificávi te. V. Misit Dóminus manum suam, et tétigit os meum, et dixit mihi.

Allelúja, allelúja. V. Luc. 1, 76. Tu, puer, Prophéta Altíssimi vocáberis: præíbis ante Dóminum paráre vias ejus. Allelúja.

Sequentia, beato Adamo de Sancti Victoris abbatia auctore. 

Ad honorem tuum, Christe,

recolat ecclesia

praecursoris et baptistae

tui natalitia.

Laus est regis in praeconis

ipsius praeconio,

quem virtutum ditat donis,

sublimat officio.

Promittente Gabriele

seniori filium,

haesitavit et loquelae

perdidit officium.

Puer nascitur,

novae legis, novi regis

praeco, tuba, signifer.

Vox praeit verbum,

paranymphus sponsi sponsum,

solis ortum lucifer. 

Verbo mater,

scripto pater,

nomen indit parvulo, 

et soluta 

lingua muta,

patris est a vinculo.

Est caelesti

praesignatus

Ioannes oraculo

et ab ipso

praemonstratus 

uteri latibulo. 

Quod aetate praematura

datur heres. Id figura!

Quod infecunda

diu, parens. Res profunda!

Contra carnis quidem iura

Ioannis haec genitura

talem gratia

partum format, non natura.

Alvo Deum virgo claudit,

clauso clausus his adplaudit

de ventris angustia.

Agnum monstrat in aperto

vox clamantis in deserto,

vox verbi praenuntia.

Ardens fide, verbo lucens,

et ad veram lucem ducens

multa docet milia.

Non lux iste, sed lucerna.

Christus vero lux aeterna,

lux illustrans omnia.

Cilicina tectus veste,

pellis cinctus strophium,

cum locustis mel silvestre

sumpsit in edulium.

Attestante sibi Christo

non surrexist maior isto

natus de muliere.

Sese tantum sic excepit,

qui de carne carnem cepit,

sine carnis opere.

Capitali iustus poena

iubetur in carcere

consummari.

Cuius caput rex in cena

non horret pro munere 

praesentari.

Martyr Dei,

licet rei

simus nec idonei

tuae laudi, 

te laudantes,

et sperantes

de tua clementia

nos exaudi.

Tuo nobis in natale

da promissum gaudium,

nec nos minus triumphale

delectet martyrium.

Veneramur 

et miramur 

in te tot mysteria.

Per te frui 

Christus sui 

det nobis praesentia. 

Amen.

+ Sequéntia sancti Evangélii secúndum Lucam.
Luc. 1, 57-68.
Elísabeth implétum est tempus pariéndi, et péperit fílium. Et audiérunt vicíni et cognáti ejus, quia magnificávit Dóminus misericórdiam suam cum illa, et congratulabántur ei. Et factum est in die octávo, venérunt circumcídere púerum, et vocábant eum nómine patris sui Zacharíam. Et respóndens mater ejus, dixit: Nequáquam, sed vocábitur Joánnes. Et dixérunt ad illam: Quia nemo est in cognatióne tua, qui vocátur hoc nómine. Innuébant autem patri ejus, quem vellet vocári eum. Et póstulans pugillárem, scripsit, dicens: Joánnes est nomen ejus. Et miráti sunt univérsi. Apértum est autem illico os ejus et lingua ejus, et loquebátur benedícens Deum. Et factus est timor super omnes vicínos eórum: et super ómnia montána Judǽæ divulgabántur ómnia verba hæc: et posuérunt omnes, qui audíerant in corde suo, dicéntes: Quis, putas, puer iste erit? Etenim manus Dómini erat cum illo. Et Zacharías, pater ejus, repletus est Spíritu Sancto, et prophetávit, dicens: Benedíctus Dóminus, Deus Israël, quia visitávit et fecit redemptiónem plebis suæ.

Credo.

Offertorium. Ps. 91, 13. Justus ut palma florébit: sicut cedrus, quæ in Líbano est, multiplicábitur.

Secreta. Tua, Dómine, munéribus altária cumulámus: illius nativitátem honóre débito celebrántes, qui Salvatórem mundi et cécinit ad futúrum et adésse monstravit, Dóminum nostrum Jesum Christum, Fílium tuum: Qui tecum vivit.

Communio. Luc. 1, 76. Tu, puer, Propheta Altíssimi vocaberis: præíbis enim ante fáciem Dómini paráre vias ejus.

The Neumz people chose to highlight the Communion this morning. Honestly, I pay little attention to these analyses of the chant, beyond the reading of them, I mean. But they have been tempting me to add the Graduale novum to my shopping list (although at ~$150 for the two volumes I doubt it will find its way to my shelves in the near future). The second volume of Honorius's Gemma Animae is next, and Arouca is bound to publish the fourth volume of Dr Greenwell's version of Dionysius's Commentary on the Psalms any day now. And so on. The formatting, eh, I give up.

As for the melody, it is composed in mode II. It is a song of admiration, full of joy, in which the Church makes Zechariah’s words her own in order to sing of the divine mission of John the Baptist and pays homage to him. We have here the intimacy of mode II but at the same time a joy that overflows beyond the Fa-Sol, which disputes the role of the dominant in this piece, and with a great reverence full of fervour in the low range.

This communion song begins with a salicus that quickly takes us from the fundamental, the Re, to the high range. The initial apostrophe, tu, puer, refers to John and it will be the melodic mark of this piece: Re-Fa-Sol together with the La note of puer. It is the Lord who speaks through the Holy Spirit through the mouth of Zechariah. Parallelism could be established with the Introit of the midnight Mass, Dominus dixit: same beginning Re-Fa-Sol-(Fa) on the words Dominus and ego, and similar context since the birth of someone is being celebrated.

But, this changes if we consider the restitution of the Graduale Novum, Mi-Fa-Sol. Indeed, this personal pronoun, tu, is filled with a certain tenderness, and closeness by the semitonal relationship, Mi-Fa. The porrectus flexus, La-Sol-La-Fa (Mi in the Graduale Novum version, again the tenderness, the closeness is sung because of its relationship to the Fa that follows) and the tristropha on the Fa of puer embody that delicate reverence, full of joy, with which the newborn John is sung. After a slight bow at the beginning of the next incise, the melodic movement confirms the string of the La as a means to musically manifest the divine power that has been conferred to this child, to be the spokesperson of the Almighty. The pes quadratus Fa-La enhances the accent of the prophet and after a brief solemn recitative full of ardent veneration on the La, the melodic color of puer resounds again in Altissimi, La-Sol-La, Fa-Sol-La-Fa (again the Graduale Novum restores a Mi, La-Mi, followed by a Fa). He is a child, a prophet, touched by the grace of the Most High and exalted by Him. This first phrase concludes with a brief melisma on the pretonic syllable of vocaberis, thou shalt be called, where the announcement is amplified, loud, and clear, and the joy and reverence of puer continue to resound. The phrase finishes with a cadential melodic formula that emphasizes the Fa before settling the melody in the low range of the Re.

The second phrase begins with a leap of a fourth. The melody settles firmly on the Re, which takes on the role of the dominant. In praebis enim, you will indeed go ahead, the speaker sings his admiration in a majestic ascent to the B flat (Sib), a less frequent degree in this mode: a child-prophet, a mystery, shining with immense tenderness, again the semitonal relationship this time in the high range (La-Bb); this melodic ascent, reinforced by the quilismatic movement, the only one in the piece, is the culmination of the mission that he must carry out. Enim confers rotundity, and firmness of this affirmation with the neumatic cut to highlight the Sol and the very reverent leap of a fourth, Sol-Re, which concludes the incise. The role of the precursor of the Lord continues to develop and is made explicit in the following incise, ante faciem Domini, before the presence of the Lord. After a brief melodic development, fundamental-dominant with a tristropha on the Fa, in which the firmness of what is being manifested continues to be expressed, the one who prays once again expresses this admiration, with a strong aspect of adoration, a leap of a fourth, this time ascending with the beautiful torculus resupinus in the accent of faciem, Re-Sol-Fa-Sol. The gaze is set on the heights, everything is a fervent and reverent adoration, each porrectus with initial neumatic cuts to articulate the words faciem with Domini. For the third time in this phrase, the interval of a fourth Sol-Re leap, this time a descent that leads to prostration, Re-Do-Re, in the low range of the mode. In this second phrase there is a much more obvious swing than in the first, between Fa and Sol as the dominant of the mode: to praise such a special child, one must go beyond the “normal” scheme of mode II, raise one’s gaze, look to the melodic heights for the origin of all of this.

The next to last incise, parare, to prepare, strongly echoes this fervent prostration before this unique child and the purpose of his mission: to prepare (the way for the coming of the Messiah). The porrectus, the neume that characterizes this piece without a doubt, acquires for the first time a reverential character. The porrectus, Re-Do-Re, which closed the preceding incise, reappears but is doubly preceded by a masterful neumatic cut in the fundamental, to underline even more this climate of total veneration-prostration, amplified above all by the episematic clivis on the last syllable, Re-La. Another leap of a fourth, kneeling, prostrating before the child prophet. With the low La, the melodic range of this piece covers the octave, something very rare in mode II. 

This communion song concludes with a beautiful melodic turn in the accent of vias, scandicus and climacus in a contrary motion as a back-and-forth, Do-Re-Fa Fa-Re-Do that reflects that preparing of the way and with a new tristropha in the dominant that amplifies and “smoothes” the way. From the Fa, the melody settles on the fundamental to conclude this song of communion so evocatively, so intensely fervent, so full of admiration and adoration for this child-prophet, the forerunner of our Lord.

Postcommunio. Sumat Ecclésia tua, Deus, beáti Joánnis Baptístæ generatióne lætítiam: per quem suæ regeneratiónis cognóvit auctórem, Dóminum nostrum Jesum Christum, Fílium tuum: Qui tecum vivit.

Ut queant laxis resonáre fibris
Mira gestórum fámuli tuórum,
Solve pollúti lábii reátum,
Sancte Joánnes.

Núntius celso véniens Olýmpo,
Te patri magnum fore nascitúrum,
Nomen, et vitæ sériem geréndæ
Ordine promit.

Ille promíssi dúbius supérni,
Pérdidit promptæ módulos loquélæ;
Sed reformásti génitus perémptæ
Organa vocis.

Ventris obstrúso récubans cubíli
Sénseras Regem thálamo manéntem;
Hinc parens nati méritis utérque
Abdita pandit.

Glória Patri, genitǽque Proli,
Et tibi, compar utriúsque semper,
Spíritus alme, Deus unus omni
Témpore sæcli.
Amen.

 

LDVM