The alternate Mass Optavi et datus est for Saint Ambrose...

In the Missal of Ioannes XXIII; this began in the main post for Saint Ambrose but eventually it seemed to deserve its own. 

+ + +

The Missal, sub Ioannis Conciliarii Progenitoris regimine, also provides an alternate Mass for Saint Ambrose in its section Pro aliquibus locisOptavi et datus est. It doesn't say which the 'certain place' is or 'places' are, or give any information about the sources of the texts. That Introit antiphon is provided as an ad libitum one in the Common of Doctors in the Antiphonale Monasticum of 2007, but isn't in the older Antiphonale that I've got here (from 1935) and isn't in the Graduale Triplex from 1979, either; the Mass formulary must (obviously) precede the post-conciliar liturgical vandals, however, so I'll add it here. Perhaps it was or is in use amongst the Augustinians; who knows, although it seems familiar, for some reason, Optavi et datus est. Perhaps Dr DiPippo will enlighten the darkness.




Introitus. Sap. 7, 7-8. Optávi, et datus est mihi sensus ; et invocávi, et venit in me spíritus sapiéntiæ. Et præpósui illam regnis et sédibus, et divítias nihil esse duxi in comparatióne illíus. Ps. 85, 1. Inclína, Dómine, aurem tuam, et exáudi me, quóniam inops et pauper sum ego. V/. Glória Patri.

The Introit Optavi et datus est isn't at Gregobase. Cantus Index returns an antiphon in the Antiphonale monasticum, 2007, a 'Gospel canticle' from the commune doctorum for use ad libitum.

Found this evidence of the text of the Book of Wisdom being used as the Epistle of the Mass of Saint Ambrose. 


The thing to do is search in the Missals at Usuarium, ahem, all dozen or so, to find this lesson and perhaps these parts of the proper. Eh. 

There is a Benedictus antiphon Optavi et datus est in the Pauline Rite for the feast of Saint Ephraim on... some day in June; the 9th, perhaps. This is of course of no help whatever with the Introit 
Optavi.

Oratio. Omnípotens sempitérne Deus, qui hodiérnam festivitátem beáti Ambrósii Sacerdótis electióne consecrásti : præsta pópulo tuo ; ut, cuius ánnua celebritáte devótis exsúltat obséquiis, eius patrocínio tuæ pietátis consequátur auxília. Per Dóminum.

Léctio Epístolæ beáti Pauli Apóstoli ad Ephésios.
Ephes. 3, 2-11.
Fratres : Audístis dispensatiónem grátiæ Dei, quæ data est mihi in vobis ; quóniam secúndum revelatiónem notum mihi factum est sacraméntum, sicut supra scripsi in brevi ; prout potéstis legéntes intellégere prudéntiam meam in mystério Christi, quod áliis generatiónibus non est ágnitum fíliis hóminum, sícuti nunc revelátum est sanctis apóstolis eius et prophetis in Spíritu ; gentes esse coherédes, et concorporáles, et compartícipes promissiónis eius in Christo Iesu per Evangélium ; cuius factus sum miníster, secúndum donum grátiæ Dei, quæ data est mihi secúndum operatiónem virtútis eius. Mihi ómnium sanctórum mínimo data est grátia hæc, in géntibus evangelizáre investigábiles divítias Christi, et illumináre omnes, quæ sit dispensátio sacraménti abscónditi a sǽculis in Deo, qui ómnia creávit ; ut innotéscat principátibus et potestátibus in cæléstibus per Ecclésiam multifórmis sapiéntia Dei, secúndum præfinitiónem sæculórum, quam fecit in Christo Iesu Dómino nostro.

Graduale. Gen. 12, 1. Egrédere de terra tua, et de domo patris tui ; et veni in terram quam monstrábo tibi. V/. Ps. 20, 3. Desidérium cordis eius tribuísti ei, et voluntáte labiórum eius non fraudásti eum.

Nor is the Gradual Egredere de terra tua. There is a responsory from Dominica Quinquagesimae (Locutus est dominus ad Abraham dicens egredere de terra et de cognatione tua et veni in terram quam monstravero tibi et faciam te crescere in gentem magnam) but not a syllable about a Gradual.

Allelúia, allelúia. V/. Diréctus est vir ínclitus ut Aríum destrúeret, splendor Ecclésiæ, cláritas vatum, ínfulas dum gerit sǽculi acquisívit Paradísi. Allelúia.

Nor the Alleluia Directus est; Cantus Index is no help. Given that the subject is presumably Saint Ambrose vanquishing the heresiarch Arius, perhaps this is from the proper patrimony of the Ambrosian Rite?

Had I paid stricter attention to Dom Prosper's effusions in his entry for today in l'Année liturgique, I would have remembered that the Directus est is one of two responsoria from Matins for the feast of the Ambrosian Rite (which, by the way, he doesn't rate very highly). Doesn't explain how it became an Alleluia verse but is perhaps evidence that the Mass Optavi et datus est is a modern composition?

+ Sequéntia sancti Evangélii secundum Joánnem.
Jn. 10, 11-16.
In illo tempore : Dixit lesus pharisǽis : Ego sum pastor bonus. Bonus pastor ánimam suam dat pro óvibus suis. Mercenárius autem, et qui non est pastor, cuius non sunt oves própriæ, videt lupum veniéntem, et dimíttit oves, et fugit : et lupus rapit et dispérgit oves : mercenárius autem fugit, quia mercenárius est, et non pértinet ad eum de óvibus. Ego sum pastor bonus : et cognósco meas, et cognóscunt me meæ. Sicut novit me Pater, et ego agnósco Patrem : et ánimam meam pono pro óvibus meis. Et álias oves hábeo, quæ non sunt ex hoc ovíli : et illas opórtet me addúcere, et vocem meam áudient, et fiet unum ovíle et unus pastor.

Offertorium. Ezech., 34, 15-16. Ego pascam oves meas, et ego eas accubáre fáciam, dicit Dóminus. Quod períerat requíram, et quod abiéctum erat redúcam, et quod confráctum fúerat alligábo, et quod infirmum fúerat consolidábo.

Nor the Ego pascam oves meas. Which is given at Cantus Index for the feast of Saint Peter Claver (who is not in my Liber) as the Communion; from the Graduale Romanum, evidently. Hmm.

Secreta. Omnípotens sempitérne Deus, múnera tuæ maiestáti obláta, per intercessiónem beáti Ambrósii Confessóris tui atque Pontíficis, ad perpétuam nobis fac proveníre salútem. Per Dóminum.

Communionem. Eccli. 50, 6-7. Quasi stella matutína in médio nébulæ, et quasi luna plena in diébus suis lucet, et quasi sol refúlgens, sic ille effúlsit in templo Dei.

Nor the Quasi stella matutina. At this point my curiosity is aroused; are these new compositions? no. At Cantus Index, there are forms of this antiphon for the feasts of Saints Ludmilla and Elisabeth of Hungary, and perhaps in a tract. Hmm. Dr Dippo reminded me of Usuarium....

Postcommunio. Sacraménta salútis nostræ suscipiéntes, concéde, quǽsumus, omnípotens Deus : ut beáti Ambrósii Confessóris tui atque Pontíficis nos ubíque orátio ádiuvet ; in cuius veneratióne hæc tuæ obtúlimus maiestáti. Per Dóminum.

Perhaps I ought to be hunting about for the Alleluia, Directus est vir inclytus.


LDVM



Comments